ΤΟ ΔΙΚΟ ΜΟΥ "ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΣ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ"

Το μουσείο της αθωότητας του Ορχάν Παμούκ

γράφει η Ελεάννα Βλαστού

Το παραδέχομαι, είναι το πρώτο βιβλίο του Ορχάν Παμούκ που διαβάζω μέχρι τέλους και το απόλαυσα. Δεν προσπαθώ να σας πείσω για τίποτα, άλλωστε οι 800 σελίδες έχουν τη δυνατότητα, εκ των προτέρων, να αποθαρρύνουν οποιονδήποτε αναγνώστη. Ένα πράγμα μπορώ να πω με σιγουριά, ότι το Μουσείο της Αθωότητας είναι μια παγίδα και γι’ αυτό ευθύνεται η πρώτη φράση «Ήταν η πιο ευτυχισμένη στιγμή της ζωής μου, δεν το’ ξερα».

Είναι επίσης από τα λίγα βιβλία όπου η πλοκή είναι όντως αυτή που αναγράφεται στο οπισθόφυλλο και έχει ως εξής: γόνος πλούσιας οικογένειας, ο  Κεμάλ, αρραβωνιασμένος με την καλλιεργημένη και όμορφη Σιμπέλ, ερωτεύεται τη μακρινή φτωχή ξαδέλφη του Φισούν.   Στο  φόντο η συντηρητική  Κωνσταντινούπολη, του ‘70 και του ‘80, με μια πλούσια αστική τάξη να έρχεται κοντά στη Δύση επιδεικνύοντας πλούτη και καλοτυχία μέσω των τελευταίων ηλεκτρικών συσκευών, των δεξιώσεις στο ξενοδοχείο Χίλτον, των κηδειών που θυμίζουν χαρούμενες δεξιώσεις, σε μια πόλη όπου εξακολουθεί να είναι Ανατολή, εκεί όπου είναι απαγορευτικό το σεξ πριν το γάμο, λογοκρίνονται οι ταινίες στον κινηματογράφο, το αλκοόλ είναι λαθραίο και η διασκέδαση περιορίζεται στη κρατική μαυρόσπρη τηλεόραση.

Ο  εμμονικός, απελπισμένος έρωτας για τη Φισούν περνάει από δυο διαδρομές. Η μία είναι μια διαδρομή τοπογραφική με στάσεις,  στη Κωνσταντινούπολη και την ιστορία της. Πραξικοπήματα μαζί με εικόνες του Βοσπόρου, μυρωδιές από τη θάλασσα και τα πεύκα, χαλβαδόπιτες και κουλούρια από τους πλανόδιους πωλητές ρακί, υπαίθρια σινεμά με γκαζόζα Μελτέμ. Από την περιγραφή της πόλης περνούμε σε μια εσωτερική περιπλάνηση. Ο Ορχάν Παμούκ (1952, Νόμπελ Λογοτεχνίας 2006) μετατρέπει το απλοϊκό της ιστορίας σ’ ένα αργόσυρτο βύθισμα στον γεμάτο διακυμάνσεις κόσμο του ήρωά του.

Τα βασικά θέματα του βιβλίου αφορούν την ευτυχία και το σωστό της χρόνο, τον χρόνο που επουλώνει και σημαδεύει, την απώλεια και τον πόνο της, το μοναχικό δρόμο της αφοσίωσης. Με αφηγητή ένα προνομιούχο ήρωα όπου θεωρεί την ευτυχία κληρονομικό αγαθό, ο Παμούκ γίνεται ανελέητος μαζί του. Ο Κεμάλ διεκδικεί τη Φισούν (και μαζί την ευτυχία που εκείνη θα του φέρει) και συλλέγει όλα τα αντικείμενα που την αφορούν, η εμμονή του συρρικνώνεται σε αντικείμενα που εκείνη έχει ακουμπήσει (σκουλαρίκια, γόπες, ζωγραφιές, αλατιέρες, κοκαλάκια) και αυτά αποκτούν  μια παρηγορητική δύναμη.

Τα αντικείμενα αναδεικνύονται ως πρωταρχικής σημασίας. Αυτά είναι που συγκεντρώνουν και αναδεικνύουν τη μνήμη. «Τα πράγματα που έχουν μείνει πίσω από τις ευτυχισμένες στιγμές, κρύβουν, με επιμονή μεγαλύτερη από των ανθρώπων που μας τις πρόσφεραν, αναμνήσεις, χρώματα, απτικές και οπτικές ηδονές από εκείνες  τις στιγμές».

Ο Κεμάλ φτιάχνει ένα Μουσείο Αναμνήσεων, όπως θα έκανε ένας ανθρωπολόγος, πιστεύοντας ότι αν εκθέσει τα αντικείμενα που έχει συλλέξει, θα δώσει νόημα στα χρόνια που έζησε. Στην πραγματικότητα, είναι μια συλλογή που συνθέτει την ιστορία ενός έρωτα, αν και -κατά τη γνώμη μου- έστω και αν κανείς δεν ξέρει ότι ζει την πιο ευτυχισμένη στιγμή της ζωής του, όταν τη ζει, ο καλύτερος τρόπος να κρατήσει κάποιος την ευτυχία είναι να συνειδητοποιεί ότι είναι ευτυχισμένος.

------------------------------------------------------------------------------------

Τελικά υπάρχουν και άλλοι κρυφο-γλυκανάλατοι σε αυτόν τον κόσμο. 

Ζουν και αυτοί με το καλοκαίρι κρυμμένο στη τσέπη. Φτιάχνουν κι αυτοί το δικό τους μουσείο. Τι και αν δεν είναι τα πράγματα που ακούμπησε ο μεγάλος τους έρωτας; 

Είναι όμως ένα κοχύλι πάνω στο γραφείο (βλέπε γραφείο Μήτσου),μια φωτογραφία,ένα τραγούδι,ένα φουλάρι αρωματισμένο,ένα ζευγάρι σκουλαρίκια,ένα βιβλίο που διάβαζαν στην παραλία, γεμάτο άμμο και τσαλακωμένα φύλλα...

Από την Κάσο έχω στην τσάντα μου το κομματάκι της βάρκας στη Χέλατρο.

Από την Κρήτη μια σειρά ηλιοβασιλέματα και μια φωνή που με σέρνει στη χώρα του prive.

Δυο ταξίδια,δυο τραγούδια!

You are so beautiful και That's all I need to Know.

Επίσης, εδώ και ένα μήνα κάνω μια υπέρ-προσπάθεια να τελειώσω το υπέροχο "Μουσείο της Αθωότητας" του Ορχάν Παμούκ.

Τώρα που το καλοσκέφτομαι μάλλον δεν θέλω να τελειώσει.

Φοβάμαι ότι άλλο ένα ταξίδι θα τελειώσει, αυτό στην Κωνσταντινούπολη του 1975, φοβάμαι ότι η Φισούν θα πει το οριστικό "όχι" στον κακομοίρη τον Κεμάλ, αλλά και διότι θα αποχωριστώ αυτές τις 800 σελίδες, που τις κουβαλούσα μαζί μου όλο το καλοκαίρι.

Γίνεται να τελειώσει το καλοκαίρι;

Όπου Παμούκ και καλοκαίρι 2014.

Όπου Joe Cocker και καλοκαίρι 2014.

Όπου ηλιοβασίλεμα και καλοκαίρι του 2014...όλα εκθέματα του δικού μου "Μουσείου της Αθωότητας". 

ΣΟΕ